วัดจันทารามวรวิหาร (วัดกลาง ตลาดพลู): ศิลปะริมคลองบางกอกใหญ่

วัดจันทารามวรวิหาร (วัดกลาง ตลาดพลู): อัญมณีแห่งศรัทธาและศิลปะริมคลองบางกอกใหญ่
 

วัดจันทารามวรวิหาร หรือที่รู้จักกันในนาม "วัดกลาง ตลาดพลู" ตั้งอยู่ ณ ถนนเทอดไท แขวงวัดท่าพระ เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ สถาปัตยกรรม และพุทธศิลป์มาอย่างยาวนานกว่าสองศตวรรษ วัดแห่งนี้เป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวชุมชนตลาดพลูและผู้ศรัทธาจากทั่วสารทิศ สะท้อนให้เห็นถึงความรุ่งเรืองของพุทธศาสนาและศิลปะในยุคต่างๆ ตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลายมาจนถึงปัจจุบัน


 ประวัติศาสตร์อันยาวนาน: จากวัดราษฎร์ สู่พระอารามหลวง
 
วัดจันทารามวรวิหารมีประวัติการก่อสร้างมาตั้งแต่ สมัยอยุธยาตอนปลาย สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในราวปี พ.ศ. 2300 เดิมเป็นวัดราษฎร์ชื่อว่า "วัดกลาง" ซึ่งเป็นชื่อที่บ่งบอกถึงทำเลที่ตั้งที่อยู่ใจกลางชุมชนตลาดพลูอันคึกคักในอดีต ตลาดพลูในยุคนั้นเป็นศูนย์กลางการค้าขายทางน้ำที่สำคัญ มีชาวจีนอาศัยอยู่หนาแน่น ชื่อเสียงของวัดกลางจึงเป็นที่รู้จักกันในหมู่พ่อค้าและชาวบ้านทั่วไป

ต่อมาในสมัยรัตนโกสินทร์ วัดกลางได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 และได้รับพระราชทานนามใหม่ว่า "วัดจันทาราม" ซึ่งมีความหมายว่า "วัดที่มีแสงจันทร์เรืองรอง" สะท้อนถึงความงดงามและความสงบร่มรื่นของวัดแห่งนี้ ความสำคัญของวัดจันทารามเพิ่มขึ้นอีกครั้งในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 เมื่อสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ ทรงสร้างพระอุโบสถ พระวิหาร และเสนาสนะต่างๆ ขึ้นใหม่ และได้ทรงยกฐานะวัดขึ้นเป็น พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร ในเวลาต่อมา

การบูรณปฏิสังขรณ์และการดูแลวัดยังคงดำเนินมาอย่างต่อเนื่องในรัชสมัยต่อๆ มา รวมถึงการสร้างสิ่งปลูกสร้างสำคัญต่างๆ ที่เป็นเอกลักษณ์ของวัดจันทารามในปัจจุบัน ทำให้วัดแห่งนี้ยังคงความงดงามและคุณค่าทางประวัติศาสตร์ไว้ได้อย่างสมบูรณ์


สถาปัตยกรรมและพุทธศิลป์อันวิจิตรตระการตา
 วัดจันทารามวรวิหารโดดเด่นด้วย สถาปัตยกรรมแบบจีนผสมไทย ซึ่งเป็นอิทธิพลที่ได้รับมาตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งโปรดเกล้าฯ ให้สร้างวัดวาอารามโดยประดับตกแต่งด้วยเครื่องกระเบื้องเคลือบสี และลวดลายปูนปั้นแบบจีน

พระอุโบสถ: ถือเป็นหัวใจของวัด สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 ภายในประดิษฐาน พระพุทธรูปปางมารวิชัยศิลปะสมัยสุโขทัย นามว่า "พระพุทธปฏิมา" ซึ่งเป็นพระประธานที่งดงามและศักดิ์สิทธิ์ ภายในพระอุโบสถมีภาพจิตรกรรมฝาผนังอันวิจิตรตระการตา บอกเล่าเรื่องราวพุทธประวัติและทศชาติชาดก ซึ่งเป็นฝีมือช่างชั้นครูในยุคนั้น สีสันและลวดลายยังคงความสดใสและงดงาม แสดงให้เห็นถึงความประณีตของศิลปะไทยอย่างแท้จริง
พระวิหาร: ตั้งอยู่คู่กับพระอุโบสถ ภายในประดิษฐาน รอยพระพุทธบาทจำลอง และพระพุทธรูปสำคัญอีกหลายองค์ ผนังพระวิหารก็มีจิตรกรรมฝาผนังที่งดงามไม่แพ้กัน บรรยากาศภายในพระวิหารมีความสงบ เหมาะสำหรับการนั่งวิปัสสนาและทำสมาธิ
หมู่กุฏิสงฆ์และเสนาสนะ: อาคารต่างๆ ภายในวัดได้รับการออกแบบอย่างสวยงาม มีการผสมผสานศิลปะไทยและจีนได้อย่างลงตัว โดยเฉพาะการประดับตกแต่งด้วยเครื่องกระเบื้องเคลือบ ลวดลายปูนปั้น และรูปปั้นสัตว์ในตำนานต่างๆ ที่สะท้อนถึงความเชื่อและวัฒนธรรมของทั้งสองชนชาติ
สระน้ำและสวนหย่อม: บริเวณวัดมีความร่มรื่นด้วยต้นไม้ใหญ่และสระน้ำที่ได้รับการดูแลเป็นอย่างดี ทำให้เกิดความสงบและร่มเย็น เหมาะสำหรับการเดินเล่นพักผ่อนและซึมซับบรรยากาศอันศักดิ์สิทธิ์
หนึ่งในสิ่งที่สร้างชื่อเสียงให้กับวัดจันทารามวรวิหารเป็นอย่างมากคือ "รูปปั้นตุ๊กตาจีน" หรือ "อับเฉา" ที่ประดับอยู่ตามส่วนต่างๆ ของวัด ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของสถาปัตยกรรมแบบจีนที่นิยมในสมัยรัชกาลที่ 3 รูปปั้นเหล่านี้มีหลากหลายรูปแบบ ทั้งรูปคนจีน สัตว์มงคล และลวดลายต่างๆ ซึ่งล้วนมีเรื่องราวและความหมายแฝงอยู่ ทำให้วัดจันทารามวรวิหารเป็นเสมือนพิพิธภัณฑ์กลางแจ้งที่เล่าเรื่องราวประวัติศาสตร์และศิลปวัฒนธรรมผ่านรูปปั้นเหล่านี้


 กิจกรรมและวิถีแห่งศรัทธาที่สืบทอดกันมา
 
วัดจันทารามวรวิหารเป็นศูนย์กลางของกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาและเป็นสถานที่ที่พุทธศาสนิกชนสามารถเข้ามาทำบุญ ประกอบพิธีกรรม และร่วมกิจกรรมต่างๆ ได้ตลอดทั้งปี

การทำบุญและไหว้พระ: ผู้คนนิยมมาที่วัดเพื่อกราบสักการะพระพุทธปฏิมาในพระอุโบสถ และรอยพระพุทธบาทจำลองในพระวิหาร เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต การถวายสังฆทาน การบริจาคปัจจัยเพื่อทำนุบำรุงวัด และการร่วมบุญในโอกาสต่างๆ เป็นสิ่งที่ชาวบ้านปฏิบัติกันอย่างต่อเนื่อง
งานประจำปีและเทศกาลสำคัญ: วัดมีการจัดงานประจำปีและกิจกรรมในเทศกาลสำคัญทางพระพุทธศาสนา เช่น งานเทศกาลเข้าพรรษา ออกพรรษา งานกฐิน ผ้าป่า หรือวันสำคัญทางศาสนาต่างๆ ซึ่งมักจะมีกิจกรรมที่หลากหลาย เช่น การแสดงพระธรรมเทศนา การทำบุญตักบาตร และกิจกรรมที่ส่งเสริมความสัมพันธ์ในชุมชน
การปฏิบัติธรรม: วัดจันทารามวรวิหารยังเป็นสถานที่ที่เหมาะสมสำหรับการปฏิบัติธรรม วิปัสสนา และศึกษาพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า ผู้ที่สนใจสามารถเข้ามาหาความสงบและเรียนรู้แนวทางการปฏิบัติเพื่อพัฒนาจิตใจ
นอกจากนี้ วัดยังมีความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นกับชุมชนตลาดพลู ซึ่งเป็นย่านที่มีชีวิตชีวาและเป็นแหล่งรวมอาหารอร่อยมากมาย ผู้มาเยือนสามารถเดินชมตลาดพลู ชิมอาหารพื้นเมือง และสัมผัสวิถีชีวิตของคนในท้องถิ่น ซึ่งถือเป็นประสบการณ์ที่ครบครันทั้งด้านศาสนา วัฒนธรรม และอาหารการกิน


 การเดินทางและบรรยากาศโดยรอบ
 
การเดินทางมายังวัดจันทารามวรวิหารนั้นสะดวกสบาย สามารถเดินทางได้หลายเส้นทาง

รถยนต์ส่วนตัว: สามารถใช้ถนนเทอดไท มุ่งหน้าสู่ตลาดพลู วัดตั้งอยู่ริมถนน มีที่จอดรถภายในวัดและบริเวณใกล้เคียงรองรับ
รถไฟฟ้า: สามารถใช้บริการรถไฟฟ้า BTS ลงสถานีตลาดพลู (S10) แล้วเดินเท้าหรือต่อรถโดยสารสาธารณะ (เช่น รถสองแถว หรือมอเตอร์ไซค์รับจ้าง) ระยะทางไม่ไกล
เรือคลองภาษีเจริญ: เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่น่าสนใจและได้สัมผัสวิถีชีวิตริมน้ำ สามารถนั่งเรือด่วนคลองภาษีเจริญมาลงที่ท่าเรือวัดจันทารามได้โดยตรง
บรรยากาศโดยรอบวัดจันทารามวรวิหารมีความสงบ ร่มรื่น และมีกลิ่นอายของอดีตที่ยังคงอบอวลอยู่ ต้นไม้ใหญ่ที่ให้ร่มเงา สระน้ำที่สะอาดตา และสถาปัตยกรรมที่งดงาม ทำให้ผู้มาเยือนรู้สึกผ่อนคลายและได้ซึมซับความงามของศิลปะไทยอย่างเต็มที่ การเดินสำรวจบริเวณวัดอย่างช้าๆ จะทำให้คุณค้นพบรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ ที่น่าสนใจมากมาย